Tavla Kuralları

Kurallar

Tarih

Tavla Dünyada bilinen en eski oynlardan birisidir. Genelde oyunun çıkışı Antik Mısır ve bugünkü İran, Irak ve Suriye sanılmaktadır. Son araştırmalar göstermektedir ki Oyun çıkışı bugünkü İranın Doğu sınırları, Afganıstan yakınlarıdır. Oyunun bugün bilinen ismi latince TABULA kelimesinden olup masa demektir. Tabula Antik Romada oynanan Tavla çeşididir. Mısırda bilinen ve tarihi en azından 3000 yılına (m.ö.) dayanan Senet adını tasıyan oyuna çok benzemektedir. Tabula'nın kuralları, bugünkü Tavla kurallarıylan nerdeyse aynıdır. Her oyuncu yine 15 taşa sahiptir ve yine amaç taşların daha kısa zamanda toplanmasıdır. Farkıysa oyunun başlangıcında tahtanın üzerinde taş bulunmamasıdır. Taşların oyuna sokulması zar atıldıktan sonra yapılmaktadır. Diğer bir farkta, bugün olduğu gibi iki değilde, üç zar kullanılmasıdır. Ayrıca her iki oyuncuda aynı yerden çekedip aynı yönde taşlarını ilerletmektedirlermiş.

Oyunun Amacı

Her iki oyuncu için de amaç, bütün taşlarını kendi evine taşımak ve sonra onları evinden toplamaktır. Evinden taşlarını toplamayı ilk tamamlayan oyuncu oyunu kazanır.
Herhangi bir renkten, tek bir taş tarafından işgal edilen noktaya açık adı verilir. Eğer rakibin taşı açığın üzerine konarsa, açık vurulur ve taş, çubuğun üzerine konur. Kırığı (vurulmuş olan taşa kısaca kırık denir) bulunan oyuncu öncelikle kırık taşları tekrar oyun tahtasına girmelidir. Kırık taşı olan oyuncu, tahtadaki pulları hareket ettiremez. Atılan zarların gösterdiği sayılara, rakip oyuncunun alanında karşılık gelen boşluklara kırık taşlar yerleştirilir. Bu karelerde rakibin birden çok taşı olması durumunda kırık taş oyuna sokulamaz.
Çubuk üzerinde bir veya daha fazla taşa sahip oyuncunun yapması gereken, o taşı veya taşları rakibin evine konmaktır. Bir taş atılan zarın üzerindeki sayılardan birine karşılık gelen açık bir kapıya hareket ettirilerek konulur. Örneğin, bir oyuncu 6-4 atmışsa taşlarından biriyle rakibin 4'üncü noktasına veya 6'ıncı noktasına (eğer muhtemel nokta, rakibin 2 veya daha fazla taşıyla işgal edilmemişse) konabilir . Eğer noktaların hiçbiri açık değilse, oyuncu sırasını kaybeder. Eğer oyuncunun taşlarının tümünü değil, bir kısmını konabilmesi mümkünse, oyuncu mümkün olduğu kadar çok taşı konmalıdır; sonra sırasının geriye kalanını kaybeder.
Çift zar atan oyuncu zarın üzerinde yazan sayıları iki kere oynar. 6-6’lık bir atış oyuncunun kullanacağı dört tane 6’lığı olduğunu gösterir ve taşların hareketini tamamlamak için uygun gördüğü herhangi bir birleşimle hareket ettirebilir. Her iki sayı da oynanamadığı zaman oyuncu sırasını kaybeder. Çifte sayı olması ve 4 sayının tümününde oynanamaması durumunda, oyuncu oynayabildiği kadar çok sayı oynamalıdır.
Oyuncu son taşını da konduktan sonra zarlar üzerindeki kullanılmayan sayılar kullanılmalıdır.
Bir oyuncu 15 taşının tümünü de kendi evine taşıdığında taşlarını toplamaya başlayabilir. Oyuncu, taşın üzerinde bulunduğu noktaya karşılık gelen zarı atıp ilgili taşı oyun tahtasından alarak toplar.
Eğer zarın gösterdiği rakamdaki noktada taş yoksa, oyuncu kurallı bir hareket yapmalı ve daha büyük sayı ile numaralandırılmış bir noktadaki taşı oynamalıdır. Daha büyük numaralandırılmış noktada taş yoksa, oyuncu bir sonraki numaralandırılmış noktadan taş toplayabilir. Eğer oyuncu başka bir kurallı hareket yapabiliyorsa, toplamak mecburiyetinde değildir.
Oyuncunun taşları toplayabilmesi için bütün aktif taşlarının kendi evinde olması gerekmektedir. Toplama işlemi sırasında bir taş vurulursa oyuncu, toplamaya devam etmeden önce o taşı kendi evine geri getirmelidir.



Gülbara(Hepyek)

Gülbara Tavlada (bazen Gülbahar yada en bilinen ismiylen Hepyek) oyundaki taşlar her iki oyuncu tarafındada saatin kollarının döndüğü yöde değiştirilmektedir.



İki oyuncu içinde Pozısyon 1 kendi alt sol kısımda bulunmakta ve rakibi için ise Pozisyon 13 gelmektedir. Normalde tüm taşlar başlangıçta Pozisyon 1'dedir, ama genelliklen oraya sadece ikişer taş konur, diğerleri ise ya tahtanın yanında yada oyuncunun elindedirler. Pozisyon defansı tek tailan yapılmakta ve rakip taşı oyundan 'vurularak' çıkarma yoktur. Bunun sayesinde az taşlan oyuncunun 6 dizili pozısyonunu bloke edebilirsiniz. Hepyek'te farklı olan çift zarın oynanmasıdır. Normalde çifte'de zarın gösterdiği ve oynanan dört ilerletme dışında, oyuncu diğer büyerek altıya kadar çiftleri'de oynar. Örneğin, attıysa 4-4, dört 4 ilerletme oynar, arıca daha dört 5 ilerletme ve dört 6 ilerletme.(En çok ilerietme 1-1 atılınca yapılır). Eğer bir çifti oyuncu tamamlayamaz'ise, rakibi tamamlar. Başlanmayan çift ve farklı sayılar tamamlanmamaktadır. Çoğu kombinasyonlarda üçüncü ve sonraki çiftler altıya kadar oynanır. Kısıtlamanın nedeni, oyunculara kısmen de olsa kendi başlangıç bölümlerini doldurma imkanı verilmesi ve taşlarını değştirmeyi bloke etmemesidir. Oyunun başlarında atılan bir küçük çift, rakibin tüm bölümünü bloke edebilir ve oyunda strateji faktörünü kaldırır.

Tapa

Tavla tahtasında 2 zarlan oynanmakta. İki oyuncunun On beşer taşı vardır. Oyunun başlangıcında tahta üzerinde sadece dört taş bulumaktadır. Oyuncu başına ikişer taş, 1 veya 13 noktalarına(üçgenlerine) konmuş. Başlamadan her iki oyuncuda birer zar atar. Daha büyük sayı atan, oyuna başlar. Amaçınız taşlarınızı noktalarda ilerletmek. Eğer bir taşınız 'tek' kalırsa, rakibiniz onu 'tapalayabilir'(batırabilir). Bu da demektir ki, rakibiniz 'serbest' bırakmadıkca o taşı ilerletemezsiniz.



Zar kombinasyonları ve isimleri

Atılan zarların üzerindeki sayıların Tavlacılar arasında sık sık kullandıkları isimleri vardır: (1) - ek; (2) - iki, dü, bara; (3) - se; (4) - dört, cehar; (5) - beş, penc; (6) - şeş. İki zaların sayılarısa şöyledir: 1:1 Ep-ek (etsi, epetsi), 2:2 Dübara, 2:1 İki-bir, 3:3 Dü-se, 3:2 Seba-i-dü, 3:1 Se-iek, 4:4 Dört-car, 4:3 Cehar-u-se, 4:2 Cehar-i-dü, 4:1 Cehar-i-ek, 5:5 Dü-beş, 5:4 Beş-dört, 5:3 Penc-üse, 5:2 Penc-i-dü, 5:1 Penc-i-ek, 6:6 Dü-şeş, 6:5 Şeş-beş, 6:4 Şeş-cehar , 6:3 Şeş-u-se, 6:2 Şeş-i-dü, 6:1 Şeş-u-ek.